Những người con đất Việt, đều được biết về một đoạn lịch sử u tối khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam. Nguyên nhân Pháp xâm lược Việt Nam để người Việt chịu cảnh thuộc địa trong 61 năm sẽ được chúng tôi phân tích chi tiết sau đây.
Hoàn cảnh Việt Nam trước khi thực dân Pháp xâm lược
Trước khi Việt Nam rơi vào móng vuốt đô hộ của lũ thực dân, đất nước chúng ta vẫn hoàn toàn độc lập, đánh đuổi được hết những thế lực xâm lược trước đó và giữ vững chủ quyền. Theo ghi chép. Dưới triều Nguyễn, lãnh thổ của nước ta đã đạt diện tích lớn nhất trong lịch sử.
Tuy nhiên, thể chế chính trị phong kiến đã bộc lộ được nhiều thiếu sót, bộ máy nhà nước lúc ấy giờ đã trở nên lạc hậu. Những thành tựu đạt được cho thấy chúng ta có sự pháp triển, thế nhưng tốc độ phát triển là quá chậm.
Nông nghiệp sa sút bởi người cày không có ruộng. Triều đình đã tổ chức nhiều cuộc khai hoang nhưng thành quả thu được lại rơi vào tay giai cấp bóc lột, chính là bọn địa chủ. Nạn vỡ đê, mất mùa, đói kém liên tiếp xảy ra làm nông nghiệp càng thêm khốn đốn.
Công thương nghiệp cũng chung một hoàn cảnh bởi các chính sách sai lầm của triều đình. Xu hướng độc quyền của Nhà nước kìm hãm sự phát triển của sản xuất. Bên cạnh đó, chính sách “bế quan tỏa cảng” khiến chúng ta bị cô lập với thế giới bên ngoài, không thể trao đổi, mua bán với ngoại quốc.
Quân sự lạc lậu, vũ khí thô sơ. Chính sách đối ngoại có nhiều bất cập, nhất là việc cấm đạo, bắt giam giáo sĩ. Điều này làm rạn nứt khối đại đoàn kết dân tộc, gây trở ngại cho công cuộc cách mạng sau này. Ngoài ra đây cũng là cái cớ cho Pháp chinh phạt Việt Nam.
Mâu thuẫn giai cấp ngày càng gay gắt. Các cuộc khởi nghĩa chống triều đình phong kiến nổ ra ở nhiều nơi, tiêu biểu như khởi nghĩa Phan Bá Vành. khởi nghĩa của Lê Duy Lương, Nông Văn Vân,...Kết cục chung của các cuộc khởi nghĩa là đều bị đàn áp vô cùng tàn khốc. Sự tàn nhẫn đó càng bồi đắp thêm mâu thuẫn.
Những thất bại nêu trên là những bằng chứng cho thấy xã hội phong kiến Việt Nam bấy giờ đã đến giai đoạn khủng hoảng, bế tắc.
Nguyên nhân thực dân Pháp xâm lược Việt Nam
Nguyên nhân chủ quan
Nguyên nhân Pháp xâm lược Đà Nẵng như sau:
Về chính trị
Không giải quyết được sự mâu thuẫn giữa giai cấp thống trị và giai cấp bị trị. Các cuộc đấu tranh của nhân dân đều bị đàn áp đẫm máu đã dấy lên mâu thuẫn thứ 2 giữa nhân dân với triều đình.
Chính sách đối ngoại sai lầm, nhà Nguyễn thần phục nhà Thanh Trung Quốc một cách mù quáng và cắt đứt mọi thương vụ mua bán với thế giới. Điều đó khiến dòng tiền chỉ được lưu hành trong nước nên gặp nhiều hạn chế, hàng hóa tồn đọng, thương nhân ế ẩm, sản xuất và tiêu dùng đều bị kìm hãm.
Về kinh tế:
Các cải cách tiến bộ thời Tây Sơn đều bị bãi bỏ khiến kinh tế bị đình đốn. Nông, công, thương nghiệp đều không có cơ hội phát triển.
Kinh tế đình trệ, nhân dân khốn khổ lại còn phải chịu sưu cao, thuế nặng. Dịch bệnh, thiên tai cũng hoành hành càng làm thêm gánh nặng cho người dân.
Những mâu thuẫn giữa nhân dân và triều đình được đẩy lên đến đỉnh điểm, Theo thống kê, đã có 5000 cuộc đấu tranh kể từ thời Gia Long. Việc đàn áp các cuộc nổi dậy cũng làm hao tốn nguồn lực của triều đình nhà Nguyễn.
Về quân sự:
Kinh tế kém phát triển là nguyên nhân tiên quyết khiến quân sự và quốc phòng không được đầu tư đúng mực. Lực lượng binh lính lúc bấy giờ còn mỏng và yếu, thiếu kinh nghiệm.
Vũ khí của ta cũng vô cùng thô sơ khi đa phần là giáo, kiếm. Súng hỏa mai, súng thần công tự chế có được do sự giúp đỡ của người Bồ Đào Nha cũng không thể so sánh với vũ trang của Pháp. Hơn nữa, súng thần công của Pháp có tầm bắn xa hơn súng
Sự chênh lệch lực lượng quá lớn đã củng cố lòng tin rằng việc chinh phục nước ta rất đỗi dễ dàng.
Nguyên nhân khách quan
Chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ đòi hỏi phải mở rộng thị trường và nguồn nguyên liệu. Vì thế các nước tư bản phương Tây đẩy mạnh xâm lược và khai thác thuộc địa. Việt Nam trở thành một miếng mồi béo bở vì sử hữu một khối lượng tài nguyên dồi dào, rừng vàng biển bạc.
Việt Nam có vị trí địa lý thuận lợi, ngã ba Đông Dương, kèm theo đó là đường bờ biển dài nên là đích ngắm đầu tiên. Xâm lược Việt Nam để lấy đây làm bàn đạp đánh chiếm cả vùng Đông Dương.
Việt Nam là nước có dân số đông nhưng trình độ dân trí thấp. Chúng ta hấp thụ nền giáo dục phương Đông khắt khe, bảo thủ, lạc hậu. Nền kinh tế đình trệ khiến nhân dân đói kém thì làm sao mà đi học? Vì thế nơi đây sẽ là một nguồn nhân công rẻ mạt nhưng dồi dào, lực lượng sản xuất chủ lực cho chính quốc.
Việt Nam sẽ là một thị trường tiềm năng, hàng hóa được tiêu thụ làm nền kinh tế Pháp phát triển mạnh mẽ hơn.
Năm 1858, thực dân Pháp nổ súng tại bán đảo Sơn Trà, Đà Nẵng, mở đầu cuộc thôn tính nước ta.
>> Xem thêm bài viết chi tiết chiến sự ở Đà Nẵng năm 1858.
Vì sao Pháp xâm lược Việt Nam là một tất yếu của lịch sử?
Như đã nêu trên, tình hình phong kiến Việt Nam lúc bấy giờ đang rơi vào khủng hoảng trầm trọng. Khi sự khủng hoảng đã đạt đến đỉnh điểm, quá trình Pháp xâm chiếm Việt Nam trở thành điều tất yếu của lịch sử.
Lúc bấy giờ các nước tư bản Phương Tây đang điên cuồng tìm kiếm thuộc địa để mở rộng thị trường và vơ vét tài nguyên. Đất nước ta lại nổi tiếng với rừng vàng biển bạc. nguồn khoáng sản dồi dào phong phú. Thị trường và nhân lực nước ta cũng vô cùng rộng lớn và đông đảo. Chính những yếu tố trên biến nước ta thành một miếng mồi béo bở cho những hành vi xâm lược của ngoại bang, mà cụ thể ở đây là thực dân pháp.
Chúng tôi đã trình bày cho quý độc giả về những nguyên nhân Pháp xâm lược Việt Nam. Mong rằng bài viết đã giúp bạn hiểu hơn về giai đoạn lịch sử này và hẹn gặp bạn ở những bài viết tiếp theo.
