Trong lịch sử chiến tranh của loài người, Castle đóng vai trò phòng thủ quân sự cực kỳ quan trọng. Vậy, castle là gì? Chúng đã hình thành và phát triển trong lịch sử như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về lịch sử lâu đài qua bài viết sau đây.
Castle là gì? Cách đọc
Castle nghĩa tiếng Việt là lâu đài. Đây là một danh từ để chỉ thành trì phòng thủ kiên cố thời phong kiến châu Âu. Castle đã hình thành và phát triển của các chế độ phong kiến trên thế giới. Từ những hình thức lâu đài sơ khai ban đầu cho đến những công trình phòng ngự kiên cố và hoành tráng, castle đã gắn liền với quá trình lịch sử và văn hóa của con người.
Cách đọc castle như sau:
Bước 1: Nguyên âm "a"
Trong từ "Castle", nguyên âm "a" được phát âm là /æ/. Đây là âm nguyên âm ngắn, tương tự âm trong từ "cat" hay "hat".
Bước 2: Phụ âm "s"
Phụ âm "s" trong từ "Castle" được phát âm là /s/. Đây là âm phụ âm thông thường, giống như âm trong từ "sun" hay "sit".
Bước 3: Phụ âm "t"
Phụ âm "t" trong từ "Castle" được phát âm là /t/. Đây là âm phụ âm tiếng Anh thông thường, tương tự như âm trong từ "top" hay "time".
Bước 4: Nguyên âm "le"
Cuối cùng, nguyên âm "le" trong từ "Castle" được phát âm là /l/. Đây là âm nguyên âm ngắn, giống âm trong từ "apple" hay "table".
Tổng hợp lại, cách phát âm từ "Castle" là /ˈkæsəl/. Hãy lắng nghe và lặp lại một số lần để làm quen với cách phát âm này.
Ví dụ:
"I visited the castle yesterday." (Tôi đã thăm lâu đài vào hôm qua.)
"The castle is a historic landmark." (Lâu đài là một di tích lịch sử.)
Lịch sử lâu đài
Mặc dù xuất hiện từ khá sớm trong lịch sử, nhưng lâu đài chỉ đạt đến đỉnh cao của sự phát triển khi hệ thống phong kiến phát triển lên đến đỉnh điểm ở Tây Âu và Nhật Bản. Ví dụ, ở Tây Âu, từ hình thức bénéficium (các lãnh địa ban phong quân vụ) không có quyền thừa kế thành feodum (các lãnh địa thái ấp), vào thế kỷ XI, hay khi các ryokuo (lãnh quốc) được tổ chức theo yorioya yoriko sei (kí thân kí tử chế) của các Sengoku daimyo (Chiến Quốc Đại danh) hình thành sau Chiến tranh Ōnin 1467 – 1477, lâu đài mới đi vào giai đoạn phát triển rực rỡ nhất của mình. Do đó, có thể nói rằng castle là một trong những đặc sản của chế độ phong kiến.
Ý kiến về tên gọi
Castle, trong quan điểm đơn giản nhất, được các học giả chấp nhận là một dinh thự tư nhân kiên cố - a private fortified residence. Tuy nhiên, vào cuối thế kỷ XX, đã có xu hướng cải tiến định nghĩa về castle bằng cách liên kết nó với quyền sở hữu phong kiến, gắn liền lâu đài với thời kỳ Trung cổ. Mặc dù điều này không phản ánh thuật ngữ được sử dụng trong thời Trung cổ. Trong Thập Tự Chinh lần thứ nhất (1095 – 1099), quân đội Frank đã gặp phải các khu định cư và pháo đài có tường bao quanh (walled city và fortress) mà họ gọi là lâu đài. Tuy nhiên, theo định nghĩa hiện đại, chúng không được coi là castle.
Ngược lại, trong quá trình phát triển lâu đài, chúng ta có thể tìm thấy những hình thái phôi thai cả ở phương Tây và Nhật Bản. Ví dụ, hillfort và oppidum là các khu định cư kiên cố nhỏ hoặc lớn, gắn liền với văn hóa Celtic và đã phổ biến ra khắp châu Âu vào thời kỳ đồ sắt. Các công sự này thường nằm trên ngọn đồi và bao gồm hàng rào và tường phòng thủ hoặc các mương bên ngoài.
Người Nhật cũng tạo ra các lâu đài đầu tiên theo phong cách Kōgoishi và Jōsaku trên các đảo Kyushu và Honshu từ thế kỷ VI đến IX, chịu nhiều ảnh hưởng từ kiến trúc lục địa do di dân Bách Tế mang lại. Thời kỳ này vẫn chưa có sự định hình tách bạch rõ ràng, và các thể loại công sự trên trở thành tiền thân cho cả 3 nhánh chính là castle, fortress và walled city.
Các lâu đài đã phát triển như thế nào?
Từ các kiến trúc ban đầu thô sơ theo phong cách motte-and-bailey - một gò đất tự nhiên hoặc nhân tạo với hàng rào và tháp trên đỉnh. Các lâu đài đã từng bước phát triển và hoàn thiện theo thời gian. Ban đầu, lợi thế của các lâu đài motte chính là chi phí và công nghệ xây dựng thấp, dễ dàng sử dụng nguyên vật liệu và nhân công có sẵn.
Vì vậy, chúng nhanh chóng lan rộng khắp châu Âu, ngoại trừ vùng Scandinavia. Từ thế kỷ XII, các castle này được cải tiến bằng việc sử dụng đá, hệ thống công sự kiên cố như moat (hào cạn hoặc có nước), barbican (công sự bảo vệ cổng chính), fortified gatehouse (cổng chính được bảo vệ kiên cố) và keep (tòa tháp lớn nhất và pháo đài mạnh mẽ nhất trong lâu đài) đã được tích hợp vào kiến trúc của lâu đài.
Kết luận
Castle với sự phát triển qua các giai đoạn lịch sử và văn hóa, đã trở thành biểu tượng của chế độ phong kiến và di sản văn hóa của con người. Từ các lâu đài motte-and-bailey đơn giản ban đầu, castle đã trở thành những công trình phòng ngự kiên cố và hoành tráng. Sự tiến bộ trong xây dựng và công nghệ đã góp phần đưa castle tới sự hoàn thiện và trọng điểm trong lịch sử kiến trúc. Trong tương lai, lâu đài sẽ tiếp tục là điểm đến thu hút du khách và là biểu tượng văn hóa điển hình của những thời kỳ xa xưa.
